Spinalonga, het eiland van melaatsen
door Marja van der Ende, nora van Victor Zorba
Spinalonga is een eiland tussen de baaien van Mirabello en Elounda. Het ligt in het noordoosten van Kreta en heeft een omtrek van 850 meter.
Spinalonga kwam voor het eerst op de voorgrond tijdens de Saraceense (Arabische) bezetting van Kreta in de 9e eeuw. De christenen bouwden hier een klein fort als toevluchtsoord voor hun veiligheid. In 1202 werd Kreta bezet door de Venetianen. Deze bezetting duurde 500 jaar en in 1579 bouwden de Venetianen het fort van Spinalonga dat nog steeds te zien is. Dit was om zijn vloot te beschermen tegen de Turken (Ottomaanse rijk) in de haven van Elounda en de baai van Mirabello. In 1715 viel het fort in handen van de Turken. Het fort bevatte tot 1898 ook een Turks dorp.
In 1903 werd Kreta een republiek. Een Franse marinebasis in Spinalonga fungeerde als vredesmacht. Alle Turken moesten Kreta verlaten, besloot de regering. Gebruikmakend van Franse bescherming, weigerden de Turkse inwoners van Spinalonga het eiland te verlaten. De regering besloot toen om alle melaatsen (melaatsen) van Kreta naar het eiland te verbannen om deze Turken zonder geweld het land te laten verlaten. De Turken werden bang en verlieten het eiland omdat de ziekte als besmettelijk en erfelijk werd beschouwd. Tot 1957, vóór de ontdekking van de geneeskunde, was er een leprakolonie in Spinalonga. De melaatsen keerden daarna terug naar de normale samenleving om als normale mensen te leven.
Spinalonga is sinds 1971 een toeristische trekpleister. Er komen enkele duizenden bezoekers per dag. Veel toeristen zijn geïnteresseerd in de geschiedenis, anderen zijn ook geïnteresseerd in het humanitaire drama dat zich hier tijdens de lepraperiode afspeelde.
Victor Zorbas als gids
Victor Zorbas was van 1980 tot 2013 een zeer populaire reisleider. In totaal leidde hij honderdduizenden toeristen door Spinalonga. Toeristen hingen aan zijn lippen toen hij het echte verhaal achter de leprakolonie vertelde. De emotie van de groepen was groot toen hij het vergeleek met andere humanitaire drama's die overal ter wereld plaatsvonden (en helaas nog steeds gebeuren). Victor sprak veel verschillende talen waardoor hij zijn verhalen kon vertellen aan groepen over de hele wereld - er zijn Spinalonga's over de hele wereld en we hebben allemaal de verantwoordelijkheid om voor mensen in nood te zorgen.
In de laatste jaren van zijn leven op Kreta leidde de waarheid die Victor vertelde ook tot zijn verbanning van het eiland. De autoriteiten voerden restauraties van de gebouwen uit. In Victor's ogen weerspiegelde dit niet de werkelijke situatie waarin melaatsen leefden. Hij verloor zijn vergunning om mensen rond te leiden op het eiland.
Op 18 april 2017 overleed Victor in Nederland op 84-jarige leeftijd. Zijn levenswerk wordt gedistribueerd door zijn kinderen, die Victor's in eigen beheer uitgegeven boeken en dvd's blijven verkopen. Bestellen kan viahttps://www.victorzorbas.nl/libros-dvds/. De boeken en dvd's zijn niet alleen in het Nederlands verkrijgbaar, maar ook in het Duits, Engels en Frans. De DVD Spinalonga, Past, Present, Future bestaat ook in het Hebreeuws en Grieks.
In 1997 verscheen er een mooi artikel in de Telegraaf, dat we u niet willen onthouden:
Spinalonga, het eiland van melaatsen
door Jan Colin
SPINALONGA (Kreta)–Zestien jaar geleden kwam hij als toerist naar Kreta en raakte in de ban van Spinalonga, het eiland van de melaatsen. Vandaag de dag leidt Victor Zorbas (70) elke zomer duizenden toeristen, waaronder veel Nederlanders, door dit oude fort en vertelt hij over de ontberingen die de melaatsen moesten doorstaan.
Hoewel het historische fort tot 1957 dienst deed als leprakolonie, heeft Spinalonga een diepere betekenis voor de man die zestien talen spreekt. Spinalonga staat voor onrechtvaardigheid: mensen die om wat voor reden dan ook in de steek worden gelaten door hun leeftijdsgenoten. En dit is de boodschap die Víctor Zorbas, auteur van het boek "Ilha dos Malditos", aan zijn publiek wil overbrengen. Daarom aarzelt hij niet om zijn hand op zijn eigen borst te leggen en geeft hij gemakkelijk zijn eigen fouten in het leven toe.
Centrale vraag: 'Wie is de voorman?', variant van Zorbas uit de tv-serie 'Wie betaalt de voorman?' Mijn lot is heilig." De persoonlijke kruistocht van levende legende Victor Zorbas, die door tv-sterren Mies Bouwman het heilige licht zag en nu elke zomer vele Nederlanders een onvergetelijke ervaring bezorgt: "Ik vraag: wat doe je als je erachter komt uw partner aids heeft? Je hebt je eigen Spinalonga gevonden!"
Op de boot naar het eiland vraagt Víctor Zorbas om respect voor de overledene. Eerst bezoek je de plek waar de melaatsen hun laatste rustplaats vonden. Maar aangezien veel van de ongemarkeerde graven en kruisen op instorten staan, dringt Zorbas er bij mensen op aan om ze niet te betreden. Even later vallen zijn woorden in dovemansoren. Nadat de vakantiegangers van boord zijn gegaan, lopen ze met stalen gezichten over de grafstenen, waarvan sommige al zijn ingestort.
ik respecteer
Respect voor de Kretenzers, die toen bezweken aan de gevreesde ziekte, lijkt een straf van God gelijk aan nul. Er werden verschillende grafstenen opgericht, waarna menselijke resten werden verwijderd. De lege graven bevatten nu zelfs afval dat door onverschillige toeristen is weggegooid.
Het waren deze graven die Zorbas' aandacht trokken. De verklaring waarom ze maar één meter per meter meten is even logisch als beangstigend. De ledematen van de melaatsen werden zo vaak geamputeerd dat sommigen niet meer dan een torso overhielden. 'Het moet een nachtmerrie zijn geweest op dat eiland. Een grote menselijke tragedie.'
Victor Zorbas is de enige die toeristen in omgekeerde volgorde door Spinalonga leidt, wiens restauratie van de ruïnes een paar maanden geleden op zijn initiatief is begonnen. En daar heeft hij zo zijn redenen voor. “Binnenkort, op het einde, zullen jullie weten waarom”, wekt de nieuwsgierigheid van zijn toehoorders.
Op het schip naar het eiland weet hij aanvankelijk de toeristen te boeien met geklets en geklets. Hij springt over het dek, zwaait gracieus met zijn hand en zingt in de microfoon: "Als je zegt: 'Hij doet raar.' Dat komt omdat ik tijd met Jos Brink doorbracht toen hij een film over het eiland aan het maken was. Maar denk niet dat ik de klap-klap ben. En hij vertelt hoe hij jaren in Nederland heeft doorgebracht als echtgenoot van Susanne de Brabant: “De enige woorden die ik accentloos kan uitspreken zijn: 't Is kloteweer! "
geboren in Rhodos
Victor Zorbas werd geboren uit Joodse ouders in Rhodos. Hij bracht zijn jeugd door in Izmir, Turkije, waar zijn ouders zich vestigden om aan de nazi-holocaust te ontsnappen. Toen in 1948 de staat Israël werd gesticht, verhuisde het gezin naar het Beloofde Land, waar Zorbas als piloot zijn nieuwe vaderland verdedigde in voortdurende gevechten tegen de Arabieren.
“In 1960 had ik genoeg van moord en vernietiging en wilde ik een gelukkig mens zijn zonder oorlogen. Ik heb de beslissing genomen om naar een vreedzaam Europa te verhuizen voor een vreedzame en welvarende toekomst."
Televisiester Mies Bouwman riep destijds in een special Nederland op om geld te doneren aan Ons Dorp, waar mensen met een beperking zelfstandig kunnen wonen. "Voor het eerst in mijn leven realiseerde ik me dat er niet alleen slechte mensen zijn, maar ook barmhartige mensen in deze wereld."
In de jaren zeventig werd de heilige doos van de televisie opnieuw op zijn kop gezet in het leven van Zorbas. Indien mogelijk nog groter deze keer. Hij was onder de indruk van de beroemde serie Who Pays the Bootsman?. Het verhaal van de Britse soldaat die tijdens de Tweede Wereldoorlog op Kreta diende en in die tijd een affaire had met een Kretenzische vrouw. Na veertig jaar herinnert de soldaat zich zijn jeugdherinneringen, maar in plaats van zijn vroegere liefde wordt hij geconfronteerd met andere mensen die hem weigeren te accepteren. Gefilmd in het vissersdorpje Elounda, markeerde deze film later het begin van het toerisme op Kreta.
"Ondanks dat ik de serie twee keer heb gezien, kon ik de titel niet begrijpen omdat er geen bootsman in de hele film voorkomt. Pas jaren later ontdekte ik de ware betekenis. De schipper was eigenlijk de mythische figuur van Haron, de boodschapper van de doden van deze wereld naar het koninkrijk van God over de rivier des doods Een Griekse traditie vereist dat familieleden een muntstuk in de mond van de overledene stoppen, waarmee de overledene zijn "reis" over deze rivier des doods kan betalen.
Zorbas wordt leider in Spinalonga
Toen Zorbas een van zijn vakanties op Kreta doorbracht om enkele plaatsen in de film te bezoeken, maakte hij uiteindelijk een reis naar Spinalonga. Niet in staat om al zijn prangende vragen te beantwoorden, ondernam de gids een zoektocht om zijn nieuwsgierigheid te bevredigen. Hij leerde zoveel dat hij besloot zijn kennis samen te vatten in het boek "Eiland der Verdoemden", dat in meerdere talen verscheen. Een boek waarin hij niet alleen de deprimerende situatie van Spinalonga beschrijft, maar ook vertelt over ZIJN BOODSCHAP.
Na vijfhonderd jaar als Venetiaans bolwerk te hebben gediend, viel Spinalonga in 1770 na tientallen jaren van zware belegeringen in handen van de Turken. Volgens Zorbas, hoewel er verschillende lezingen zijn over de komst van melaatsen naar Spinalonga, nam de Kretenzische regering in 1913, na het vertrek van de Turken, officieel het besluit om de toegang van alle melaatsen tot dit eiland te verbieden. Melaatsen werden opgespoord door een speciaal aangestelde medische commissie en naar een verzamelpunt gebracht, vanwaar ze werden doorgestuurd. “Melaatsheid was toen een straf van God voor ongelovige en onreine mensen. Ze waren gedoemd aan hun lot overgelaten te worden”, schrijft Zorbas in zijn boek. Spinalonga bleef een leprakolonie tot 1957, toen eindelijk een effectief medicijn werd ontwikkeld.
Eerst geloofde Victor Zorbas niet wat hij hoorde. Hij was overtuigd van het menselijke drama dat zich op het eiland moest voltrekken, maar de Kretenzers presenteerden Spinalonga als een echt vakantieoord. Kreta.
“Een drachme per dag, drie keer het gemiddelde inkomen van die tijd. Maar dat was pure redding. Want hoe je het ook wendt of keert: deze mensen waren gevangenen op een eiland. Terwijl als de wind uit de kust waaide, de geluiden van het vasteland te horen waren als er bijvoorbeeld een feest gevierd werd. Ik sprak met een jonge arts die daar werkte. Hij zei dat het enige wat ze melaatsen als doktoren konden bieden, was hen met morfine te injecteren om de pijn te verzachten en rotte ledematen te amputeren.
"Velen zullen zeggen: dat is verleden tijd. Maar Spinalonga bestaat nog steeds. Kijk maar naar de huidige samenleving. Die creëert zijn eigen Spinalonga's! Mensen met kanker en aids, mensen met andere religies, buitenlanders, blinden, zieken, gehandicapten, alleenstaanden, ouderen en Mensen uit de derde wereld. Ze zijn allemaal de belichaming van Spinalonga's, mensen die voor hulp en liefde naar een bootsman kijken. Net als de melaatsen van die tijd zijn ze sociaal geïsoleerd. De vraag is dus niet "Wie betaalt de bootsman?" maar "Wie is de de schipper?"
visie op het leven
Zorbas leefde zijn levensvisie uit de eerste hand: “Ik hoorde dat mijn zus kanker heeft en ik heb haar geld gegeven. Later besefte ik wat ik had gedaan: een vorm van bevalling. Uiteindelijk stierf ze, alleen en alleen. Ik schaamde me toen ik erachter kwam dat ik een spinazie in huis had."
En hij maakte vaak fouten, zegt hij ronduit. “Ongeveer tien jaar geleden zag ik een man op het eiland op zijn knieën bidden op de begraafplaats. Ik benaderde hem denkend dat hij een van de voormalige bewoners was. "Sorry, ik spreek geen Grieks, alleen Duits". Mijn eerste reactie was: fuck you! Ten slotte lieten de Duitsers melaatsen tijdens de oorlog aan hun lot over omdat ze bang waren voor de ziekte. Maar deze man Bernd Bosshammer zei dat hij voor zijn vrienden moest bidden en hij vertelde me een verbazingwekkend verhaal. Samen met een arts behandelde hij talloze levensbedreigende leprapatiënten. Als bewijs liet hij verschillende foto's zien. Nu keert hij elke zomer terug naar Spinalonga om te bidden."
Zorbas vertelt zijn laatste anekdote in een ziekenhuis dat de afgelopen dagen is gebouwd, toen Spinalonga opereerde als een leprakolonie. "Ik trap je", zegt hij tegen de Nederlandse toeristen, en vertelt vervolgens hoe ze ondanks zijn smeekbeden toch massaal door de graven zwierven. "De mens is de duivel", zegt hij tegen zijn "discipelen". Om er meteen aan toe te voegen: "Ik neem het niemand kwalijk." Zorbas beëindigt de zaak uiteindelijk met een grap, maar velen worden rood van schaamte.
Dantes Tor
Aan het einde van de rondleiding wordt duidelijk waarom Zorbas de route in omgekeerde volgorde aflegt: “Geen van de gidsen doet dat, maar ik ben ook geen gids. Ik heb een verhaal te vertellen, ik voel me een maatschappelijk werker. Zie je, melaatsen kwamen vroeger door deze deur binnen, die ze "Dante's Door" noemden, de deur van de duivel. Toen ze in 1957 het eiland mochten verlaten, was dat echter een venster van hoop voor hen. Daarom ga ik in omgekeerde volgorde met je mee. Zodat jullie, bootmannen en -vrouwen, dit eiland verlaten door de DEUR VAN HOOP."
Releasedatum = 11 oktober 1997 - Door Telegraaf